Việc rèn luyện năng lực tư duy cho con trẻ ngay từ sớm vì thế luôn được các phụ huynh đặc biệt quan tâm. Tuy nhiên, giữa đa dạng các loại hình bồi dưỡng năng lực tư duy như hiện nay, cần tỉnh táo lựa chọn mô hình phù hợp để con không bị "tiền mất tật mang".

Đừng biến con trở thành ‘robot’

Đáp ứng nhu cầu của phụ huynh và học sinh, hiện rất nhiều trung tâm dạy năng lực, kỹ năng tư duy đã ra đời với các tên gọi khác nhau như: dạy Toán tư duy, toán logic, toán trí tuệ, dạy Toán bằng tiếng Anh hay phát triển tư duy thông qua dạy học môn Toán… Nhiều cơ sở còn liên kết với các đối tác ở các quốc gia phát triển như: Anh, Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc, Úc, Malaysia,…

Tuy nhiên, bồi dưỡng để phát triển năng lực tư duy thì phải nhằm mục tiêu phát triển tư duy. Trong khi đó, nhiều chương trình chủ yếu tập trung vào dạy học môn Toán và kiến thức Toán học đơn thuần. Mặc dù không thể phủ nhận, so với các môn học khác, môn Toán không chỉ giúp trang bị kiến thức về Toán học mà còn là công cụ, cung cấp các tri thức để người học có thể học tập các môn học khác. Đồng thời, thông qua học Toán giúp người học hình thành, rèn luyện và phát triển được tư duy. Đây cũng là một cách để bồi dưỡng năng lực tư duy song chưa phải là toàn diện.

Các chương trình giảng dạy Toán tư duy, Toán trí tuệ, Toán logic và dạy Toán bằng tiếng Anh… cũng có nhiều ưu điểm. Hầu hết các chương trình đều đã được thiết kế theo hướng sinh động, thông qua các câu chuyện và tình huống thực tế để lồng ghép kiến thức Toán học. Đặc biệt, với các phương pháp giảng dạy được cải tiến cùng sự hỗ trợ của hệ thống học cụ, học liệu hiện đại nên đã phần nào giúp học sinh thay đổi cách tiếp cận đối với việc học môn Toán.

Không ít học sinh sau khi theo học đã thừa nhận không còn "sợ" môn Toán như trước đây. Nhiều trung tâm giảng dạy khá hiệu quả về nhận biết các con số và các thao tác tính toán cơ bản. Không hiếm học sinh tuy còn rất nhỏ tuổi đã có khả năng tính nhẩm rất nhanh và rất chính xác chỉ sau một thời gian ngắn theo học. Điều này cũng khiến các bậc phụ huynh vui mừng trước sự tiến bộ của con so với các bạn bè cùng trang lứa.

Tuy nhiên, do mục tiêu hướng vào dạy kiến thức Toán học hoặc Toán tư duy nên nhìn chung hiệu quả mang lại chủ yếu vẫn mới dừng lại ở việc rèn luyện cho trẻ kỹ năng làm quen, nhận biết các con số và tính toán cơ bản. Do vậy, bên cạnh những niềm vui ban đầu, không ít phụ huynh dần trở nên lo lắng khi phương pháp dạy Toán của một số trung tâm có thể "biến" con họ trở thành những robot, không cảm xúc vì quá máy móc và lệ thuộc vào các học cụ hỗ trợ.

Theo các chuyên gia giáo dục, không phải trẻ nhỏ nào cũng có quá trình phát triển năng lực tư duy tương tự nhau. Trẻ có thể phát triển nhanh hoặc chậm hơn các bạn cùng lứa, hay xuất hiện sự mất cân đối giữa các khía cạnh khác nhau của năng lực tư duy như: khả năng quan sát, ghi nhớ, so sánh hay khả năng tổng hợp thông tin... Do đó, cần phải xác định được năng lực tư duy của trẻ đang ở mức nào, mong muốn thay đổi ra sao trước khi quyết định lựa chọn trung tâm cho con.

Tỉnh táo lựa chọn mô hình phù hợp

Trên thực tế, không ít phụ huynh cho con đi học theo xu thế mà chưa quan tâm tới năng lực thực sự của con. Điều này vô hình trung không chỉ làm ảnh hưởng đến khả năng tiếp thu kiến thức mà còn ảnh hưởng tới cả cảm xúc của trẻ.

Ở các nước phát triển trên thế giới như Hàn Quốc, các cuộc thi và các bài kiểm tra, đánh giá năng lực tư duy được tổ chức thường xuyên và rất bài bản bởi các tổ chức chuyên nghiệp. Trình độ của học sinh vì thế được phân loại để có thể định hướng xây dựng phương pháp học tập phù hợp. Trong khi đó, ở Việt Nam, hình thức này mới chỉ được biết đến thông qua cuộc thi "CMS Championship" – lần đầu tiên và duy nhất được tổ chức nhằm đánh giá năng lực tư duy toàn diện của học sinh tiểu học vào ngày 21/12/2019 bởi Công ty Cổ phần Giáo dục Tư duy và Sáng tạo Quốc tế CMS (CMS Edu) tại Hà Nội. Đây là mô hình giáo dục hiện đại được Tập đoàn Egroup đầu tư và đưa về Việt Nam vào tháng 4/2018 trên cơ sở hợp tác với Tập đoàn Giáo dục CMS Edu Hàn Quốc.

Các chuyên gia giáo dục cũng khẳng định, năng lực tư duy là khái niệm mang tính trừu tượng và tổng hợp của nhiều khía cạnh khác nhau nên cần chú ý tới tất cả các yếu tố cấu thành của nó. Các chương trình đào tạo về phát triển năng lực tư duy vì thế cũng cần được thiết kế và tích hợp kiến thức một cách toàn diện chứ không đơn thuần chỉ là dạy Toán… Có như vậy mới khuyến khích khả năng quan sát, mức độ tập trung cũng như các kỹ năng tư duy phản biện của trẻ.

Theo cách này, CMS Edu được biết đến là một trong số rất ít đơn vị có chương trình đào tạo bài bản và chuyên sâu về phát triển tư duy toàn diện dành cho trẻ từ 3-11 tuổi. Đặc biệt, chương trình được thiết kế hệ thống, bảo đảm cho trẻ phát triển năng lực tư duy một cách toàn diện và có lộ trình theo từng cấp độ: từ Tư duy cơ bản, Tư duy logic, Tư duy toán học tới Tư duy sáng tạo và giải quyết vấn đề.

CMS Edu sử dụng phương pháp gợi hỏi "Maieutic" của nhà triết học Socrates. Phương pháp này được đánh giá cao ở các nước phát triển. Qua việc trả lời hệ thống câu hỏi dẫn dắt của giáo viên, học sinh thể hiện được suy nghĩ, ý tưởng của mình, từ đó khám phá và lĩnh hội được đối tượng học tập một cách chủ động.

CMS Edu cũng chú trọng tới việc thiết kế lớp học hiện đại và trang bị bảng thông minh để giúp trẻ có thể chủ động và yêu thích việc học hơn. Các học cụ, học liệu cũng được thiết kế chuyên biệt, liên kết chặt chẽ với bài học cùng hàng loạt hoạt động bổ trợ phong phú khác nên giúp tối ưu hóa được hiệu quả của bài học. Đây là một trong những yếu tố quan trọng giúp hỗ trợ đào tạo năng lực tư duy cho trẻ một cách hiệu quả, bởi lẽ đào tạo năng lực tư duy là hoạt động mang tính đặc thù nên môi trường học tập cần được xây dựng theo tiêu chí phát huy tối đa khả năng tự do suy nghĩ và kích thích trí tò mò của học sinh.

Như vậy, để chuẩn bị năng lực tư duy toàn diện cho con trẻ, cha mẹ cần tìm hiểu kỹ lưỡng về các chương trình học sao cho phù hợp với mục đích và năng lực thực tế của con. Tránh tình trạng chạy theo xu thế, lựa chọn không đúng, vừa mất thời gian, vừa sai phương pháp, trong khi vẫn không thể phát huy được khả năng tiềm tàng của con.

Theo PV / Ngày Mới Online